Rozmowa z lekarzem

Rozmowa z dr Marc Peignier, lekarzem rodzinnym, członkiem Rady Naukowej Mediprevent odpowiedzialnym za szkolenia lekarzy i dietetyków w zakresie medycyny zapobiegawczej i interpretacji Profilaktycznych Bilansów Biologicznych PBB w Polsce.

Proszę wyjaśnić na czym polega badanie Profilaktyczny Bilans Biologiczny i czym różni się od standardowego badania diagnostycznego?

Badania diagnostyczne wykonywane okresowo służą zidentyfikowaniu choroby, czy też stanu przedchorobowego (nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, itp.). Natomiast badanie, które nazywamy Profilaktycznym Bilansem Biologicznym PBB, i które jest wykonywane podobnie jak badania standardowe z krwi, moczu, kału czy śliny, wykorzystuje się w celu oceny ryzyka wystąpienia dysfunkcji poszczególnych układów, na podstawie parametrów pozwalających określić, między innymi, zaburzenia równowagi układu immunologicznego, subkliniczne stany zapalne, niedobory i nadmiar poszczególnych mikroelementów czy witamin, zaburzenia na poziomie obrony antyoksydacyjnej, itp., które są korelowane, zgodnie z najnowszymi badaniami naukowymi, do podwyższonego ryzyka względnego zachorowania. Tak więc te parametry odnoszą się do stanu zdrowia pacjenta, a ich zaburzenie może sprzyjać wystąpieniu chorób, które ujawnią się dopiero za kilka lub kilkanaście lat. Jeżeli zatem odpowiednio wcześniej skorygujemy te parametry, znacznie zmniejszymy ryzyko pojawienia się choroby.
Mówimy, że zajmujemy się zdrowiem pacjenta, co przekłada się także na jego wydajność (np. lepsze oceny na egzaminach, mniejsza absencja w pracy) oraz zdolność adaptacji do środowiska fizycznego, psychicznego i społecznego, w którym żyje. Ta zdolność adaptacji wydaje się odgrywać obecnie ogromne rolę, gdyż stres i zmiany, na jakie jesteśmy ciągle narażeni w dużej mierze charakteryzują współczesny świat.

Czy Bilanse PBB pomogą odkryć genetyczne skłonności do zapadania pacjentów na różne choroby, w tym nowotwory? Czy to są badania genetyczne?

Terapeutyczne wykorzystanie odkrycia predyspozycji genetycznych dotyczy zaledwie kilku procent populacji. My nie zajmujemy się badaniami genetycznymi. Jednakże, to co nas interesuje przede wszystkim to fenotypy, czyli ekspresja interakcji licznych predyspozycji danej osoby z jej środowiskiem. Obserwujemy jakość równowagi całego systemu. Im bardziej oznaczane parametry są bliskie Optymalnym Wartościom Zdrowia i im bardziej równowaga fizjologiczna jest prawidłowa, tym mniejsze ryzyko zachorowania. Dążenie do przywrócenia równowagi organizmowi, którym się zajmujemy, należy do działań niespecyficznych, to znaczy nie ukierunkowanych na daną jednostkę chorobową, lecz na określenie stanu całego systemu, który z kolei jest powiązany z licznymi potencjalnymi patologiami: stan zapalny, oksydacja, niedobory, których konsekwencją może być zwyrodnienie stawów, nowotwór, choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia funkcji poznawczych…

Czy koszt wykonania badania nie wyda sie pacjentom zbyt drogi?
Dlaczego lekarze mieliby kierować pacjentów do wykonania Bilansu?

Koszt badań ukierunkowanych na zdrowie jest dużo niższy niż koszt leczenia choroby. Firmy ubezpieczeniowe w niektórych krajach europejskich (Szwajcaria, Francja) ujmują obecnie w swojej ofercie i refundują Profilaktyczne Bilanse Biologiczne oraz zaleconą terapię, która ma celu przywrócenie równowagi organizmu. Mówimy tutaj o terapii polegającej na celowanym odżywianiu, mikroodżywianiu (witaminy, minerały, aminokwasy, kwasy tłuszczowe) i immunomodulacji za pomocą odpowiednio dopasowanych probiotyków. Podobnie z punktu widzenia pacjenta, lepiej jest zainwestować w zdrowie w sposób usystematyzowany i naukowo walidowany, niż pokrywać koszty leczenia. Choroba zawsze kosztuje więcej i to na wielu poziomach. Tak więc inwestycja w zdrowie, zaoszczędza nam cierpienia fizycznego i psychicznego.

Czy mógłby Pan przedstawić jakie korzyści że odnieść pacjent z jednorazowego badania Profilaktycznego Bilansu Biologicznego?

Lekarze znają uczucie bezsilności, kiedy próbują uchronić swojego pacjenta przed zachorowaniem lub nawet zmniejszyć ryzyko zachorowania. Odczuwają również bezsilność, kiedy stoją w obliczu leczenia zaburzeń funkcjonalnych jelitowych, zwyrodnień, alergii, i innych.
Pacjenci są bardzo wrażliwi na wewnętrzne odczucie stanu zdrowia, proszą, by im ulżyć lub pomóc rozwiązać dany problem zdrowotny. Wielu pacjentów leczy się samodzielnie, „na ślepo” stosuje suplementację, co często okazuje się bardzo szkodliwe dla ich stanu zdrowia, jak to możemy zaobserwować na podstawie wyników Profilaktycznych Bilansów Biologicznych. Pacjent szuka możliwości, by jak najbardziej oddalić od siebie moment, w którym lekarz może mu zakomunikować: „jest pan chory na ciężką chorobę”. Wykonując badania PBB możemy bardzo wcześnie ocenić zaburzenia na poziomie komórkowym, a tym samym wdrażając np. stosowną dietę czy suplementację zapobiec rozwojowi patologii skutkującej chorobą. Korzyści społeczne i ekonomiczne wynikające ze zdrowia osób, które stosują zalecenia będące konsekwencją PBB są nie do przecenienia.
I tak na przykład, pacjent z historią rodzinną obarczoną incydentami sercowo-naczyniowymi zgłasza się, by sprawdzić, czy jego parametry ryzyka znajdują się w strefie Optymalnych Wartości Zdrowia. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że tak nie jest. Jeżeli po wykonaniu badania, ta hipoteza się potwierdzi, będzie można pomóc pacjentowi, sprowadzając jego parametry z powrotem do strefy wartości optymalnych i tym samym znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby. Im szybciej zostanie wykonany bilans, tym profilaktyczne działania będą bardziej skuteczne w obszarze sercowo-naczyniowym, ale nie tylko. Jeżeli na przykład u pacjenta występuje niedobór witaminy B9, która hamuje katabolizm homocysteiny i powoduje jej akumulację, to uzupełniając te niedobory wpływamy nie tylko na zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego, lecz również ryzyka zaburzeń psychiatrycznych, ryzyka osteoporozy oraz ryzyka chorób płodu.

Jeśli nasi rodzice poważnie chorowali, mamy predyspozycje, by mieć podobne kłopoty ze zdrowiem.
Czy dobrze dopasowana profilaktyka może całkowicie temu zapobiec?

Zaledwie niewielki procent chorób jest związanych z chorobami genetycznymi dominującymi, takimi jak na przykład zespół Downa. Na rozwój pozostałych schorzeń mamy realny wpływ, nawet jeśli rodzice chorowali na serce lub nowotwory, mieli kłopoty z kośćmi albo jaskrę. W naszych organizmach występuje mieszanka genów pochodzących od ojca i od matki w losowo dobranej proporcji. Tego zestawu zmienić nie możemy. Jednak nasz tryb życia, sposób odżywiania, dbanie o kondycje fizyczną mogą zadecydować o tym, które geny się ujawnią i być może w przyszłości doprowadzą do rozwoju konkretnych schorzeń.
Zdrowie to stan równowagi różnych jego parametrów. Zaburzenie tej homeostazy zapoczątkowuje proces, który prowadzi do choroby. Przykładem może być np. depresja wywołana stresem. Jeśli ktoś wpada z jakiegoś powodu w przygnębienie, często okazuje się, że ma za mało serotoniny. O jej wytwarzaniu decyduje między innymi zawartość żelaza w organizmie. Jeśli doprowadzi się do wyrównania ilości tego pierwiastka, wydzielanie serotoniny wraca do normy i spadek nastroju udaje się pokonać.

Jak często należy się badać?

To zależy od wyniku początkowego testu. Jeśli odstępstwa od normy są duże, najpierw trzeba to wyrównać. Kontrolne badanie wykonuje się jednokrotnie po 9 miesiącach i zwykle to wystarcza na kolejne lata. Bilans Biologiczny warto jest również wykonać, gdy coś w naszym życiu diametralnie się zmienia, np. przeżywamy żałobę albo przechodzimy menopauzę. W trudnych dla nas momentach życia może dojść do rozchwiania organizmu, a to bywa początkiem choroby, o ile na czas nie uda się przywrócić równowagi.

Jakie jest obecnie znaczenie profilaktyki w medycynie Pana zdaniem?

Profilaktyka jest stosowana obecnie w bardzo ograniczonym zakresie, mimo iż na wielu kongresach słyszymy o znaczeniu tego terminu. Głównie mówimy o szczepieniach i wczesnym wykrywaniu chorób, takich jak polipy czy stany przednowotworowe. Profilaktyka jest dziedziną, gdzie wiele zostało do zrobienia, w szczególności jeśli chodzi o jak najwcześniejsze działanie, to znaczy, od momentu wystąpienia pierwotnych dysfunkcji. I tak na przykład, odkrycia w zakresie epigenetyki mówią nam o tym, że określone zaburzenia mechanizmu metylacji wynikające z niedoborów witamin B9 i B12 wpływają na zwiększenie występowania większości chorób cywilizacyjnych nie tylko u konkretnego pacjenta ale również u trzech następnych pokoleń…. Większość naszych chorób rozpoczyna się w dzieciństwie, mimo iż objawiają się dopiero w wieku dorosłym lub czasami dopiero na starość.

Niektórzy lekarze leczą suplementacją, unikając środków farmakologicznych. Czy to znaczy że jest to przyszłość medycyny?

Współcześnie stosowane preparaty farmakologiczne są w większości lekami anty-…, blokują funkcje fizjologiczne, zmniejszają aktywność fizjologiczną, a tym samym aktywność życiową. Z jednej strony potrafią stłumić objaw lecz jednocześnie wywołują cały szereg skutków ubocznych, które świadczą o zaburzeniu funkcji fizjologicznych. Czasami takie podejście jest niezbędne i niemożliwe do uniknięcia. Niemniej jednak w licznych sytuacjach, z pewnością w ponad połowie, można starać się przywrócić równowagę i odtworzyć prawidłową funkcjonalność organizmu zamiast blokować mechanizm. I tak na przykład, alternatywą dla leków psychotropowych, inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny wykorzystywanych w depresjach, jest podaż prekursora serotoniny (protein bogatych w tryptofan, witaminy B6, magnez) i usprawnienie funkcjonalności receptorów poprzez odpowiednie dawkowania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3, których deficyt obserwujemy u większości pacjentów wykonujących Bilans Biologiczny (Profil Kwasów Tłuszczowych). Oba podejścia: farmakologiczne i suplementacyjne uzupełniają się wzajemnie, gdyż działają w odmiennych obszarach. Uważam, że stosowanie farmakologii może mieć miejsce dopiero w momencie niepowodzenia podejścia profilaktycznego ukierunkowanego na zdrowie lub kiedy ryzyko choroby jest zbyt duże.
Suplementy diety stosowane prawidłowo poprawiają odporność organizmu. Jednak czasami stan zdrowia wymaga zmniejszenia podaży niektórych składników. Znamy przykłady nadaktywności układu odpornościowego, spowodowanej intensywną stymulacją witaminami, co doprowadziło do jeszcze większego osłabienia organizmu. Przykładowo, systematyczne zażywanie 500 mg witaminy C nasyca określone receptory błony komórkowej, doprowadzając do braku równowagi, ponieważ pozostałe witaminy nie mogą się wchłaniać. Czyli z jednej strony wygramy walkę z wirusami, ale zestarzejemy się wcześniej, bo żyjemy na ciągłym dopingu. Przyjmowanie suplementów na ślepo prowadzi do rozregulowania organizmu. Dlatego suplementy i terapie związane z modulowaniem układu odpornościowego należy stosować rozważnie w dawkach fizjologicznych, a nie farmakologicznych. Regularne spożywanie kwasów tłuszczowych omega 3 zawartych w oleju rzepakowym i tłustych rybach mórz zimnych wpływa na zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego, co zostało dowiedzione naukowo. Bilans Biologiczny pozwala ocenić jak funkcjonuje metabolizm omega 3 u danej osoby.

Czy we Francji i Szwajcarii, gdzie Pan pracuje Bilanse Biologiczne cieszą sie dużą popularnością?

W Szwajcarii i we Francji coraz częściej kieruje się pacjentów do lekarzy zajmujących się medycyną zapobiegawczą opartą na Bilansach Biologicznych. Oczywiście ogromne znaczenie ma również fakt refundacji przez niektóre ubezpieczalnie kosztów związanych z PBB. Na wzrost popularności tych badań, ma wpływ coraz powszechniejsza świadomość i wiedza dotycząca wpływu zwyczajów żywieniowych i jakości spożywanych produktów na zdrowie.

Dlaczego te badania wykonuje się w Belgii?

Profilaktyczne Bilanse Biologiczne są realizowane w oparciu o ultra nowoczesną technologię. By mogły spełniać swoją rolę, będąc tak wysoce precyzyjne należy rygorystycznie przestrzegać know-how nad którym czuwa Mediprevent. Tak więc z powodów czysto ekonomicznych, wszystkie bilanse zlecane w Europie są kierowane do jednego laboratorium w Belgii. Dzięki temu ich cena jest przystępna dla pacjenta.